Deze week heeft het Europese Hof in Luxemburg een uitspraak gedaan in de zaak van de Filipijnse communist José Maria Sison die al 20 jaar als balling in Nederland verblijft en sinds 2001 op een internationale terroristenlijst staat. De Raad van Ministers van de EU heeft volgens het Hof met het besluit om Sison in 2002 op de lijst te plaatsen zijn recht op verdediging en juridische bescherming geschonden. Dat is een eerste succesje voor Sison na jarenlange juridische procedures door Nederlandse en Belgische mensenrechtenadvocaten. Hij wordt nu niet meteen van de lijst gehaald, maar met dit vonnis kan nu ook beroep aangetekend worden.
De zaak-Sison sleept vanaf het ontstaan van de terroristenlijsten direct na 9/11. In het kader van een door de VS geleid internationaal offensief was het de bedoeling met deze lijsten personen en organisaties het leven onmogelijk te maken onder meer door hun banktegoeden te bevriezen. Sison is door Nederland op aandrang van de geheime diensten van de VS, op hun beurt ingefluisterd door de Filipijnse regering, op de lijst gezet en moet sindsdien van giften van vrienden leven. De EU Ministerraad heeft de aanbevelingen van Nederland ongezien overgenomen. Nooit is duidelijk gemaakt waarom Sison op deze lijst is gezet, laat staan dat hij zich daartegen heeft kunnen verdedigen. Dat een balling in Nederland schuldig zou zijn aan terrorisme moet toch op zijn minst vragen oproepen. Maar bij eerdere procedures kregen de advocaten zelfs geen gehoor toen zij alleen maar om informatie over de gronden voor de veroordeling van Sison vroegen.
De zaak Sison leert wat mij betreft twee dingen. Ten eerste het belang van de juridische binding van het Handvest Grondrechten. In dat Handvest zijn bijvoorbeeld rechten van verdachten in juridische procedures opgenomen zoals inzage in de dossiers. Als de Europese Grondwet in 2005 was aangenomen zouden we op dit punt een stuk verder zijn geweest. En op de tweede plaats is er het belang van de EU als beschermer van mensenrechten tegen de macht van de VS. Eén enkel land kan zich niet goed verweren tegen de vergaande eisen die de amerikanen stellen. De zaak van de vliegpassagiersgegevens is daar ook een voorbeeld van. De handhaving van mensenrechten is een internationale zaak geworden en vereist dus ook een krachtige EU die kan optreden namens alle Europeanen.
mensenrechten, terrorismebestrijding
