T-shirts en terrorisme

In Denemarken zijn zeven mensen aangeklaagd voor steun aan een terroristische beweging. Ze verkochten T-shirts met emblemen van de FARC (Colombia) en het PFLP (Palestijns Volksfront). De rechter sprak hen vrij op grond van het onderscheid tussen terrorisme (bedreiging van en geweld tegen de bevolking) en rebellie (een opstandige beweging tegen een regiem). FARC en PFLP vallen volgens de rechter in de laatste categorie. En steun aan deze bewegingen valt dus niet onder de wetten ter bestrijding van het terrorisme.
Deze uitspraak is een opsteker voor andere groepen die getroffen worden door anti-terreur maatregelen zoals de Europese en internationale terroristenlijsten. Op deze lijsten staan behalve de FARC en de PFLP ook rebellenbewegingen zoals het New Peoples Army op de Filippijnen. De uitspraak van de Deense rechters slaat een gat in de onderbouwing van het herhaalde besluit van de Europese Raad om bij deze en andere soortgelijke bewegingen zonder enig bewijs of een vorm van proces banktegoeden te bevriezen en elke steun strafrechtelijk te vervolgen.
De vrijspraak in Denemarken is voorts een tegenslag voor de regiems, zoals dat van de Filippijnen, die de terrorismebestrijding maar al te graag aangrijpen om interne politieke tegenstanders, zoals de naar Nederland verbannen Filippijnse communist José Maria Sison, monddood te maken. Gezien de conclusies van het rapport Marty van de Raad van Europa lagen de terroristenlijsten in Europa al onder vuur. De afloop van dit proces geeft extra argumenten om de juridische basis van de lijsten ter discussie te stellen.

terrorismebestrijding, Sison

De Staat van de Nederlandse politiek

Gisteren debatteerde de Tweede Kamer in aanwezigheid van Europarlementsleden over de Staat van de Europese Unie, zeg maar zoiets als de Algemene Beschouwingen maar dan over de EU. In de media vind je er weinig tot niets van terug. Dat heeft alles te maken met het karakter van het debat: beetje plichtmatig, weinig politiek. De Kamer ziet dat zelf ook in: Europa moet meer gepolitiseerd worden. Hear, hear! Doe er wat aan, zou ik zeggen. Laat de verschillen zien, pak eens een paar praktische beleidspunten bij de kop waarbij keuzes gemaakt kunnen worden door de Raad of door het Parlement en laat zien wat de consequenties zijn voor de Nederlandse burgers.
Hoe ver zijn we daar nog van af? Heel ver. Luister b.v. naar CDA'er Ormel:

Houd Europa praktisch en dicht bij de burger. Laat ik u een praktisch voorstel doen. Waarom drukken wij niet net zoals bij het muntgeld een nationaal aspect, bijvoorbeeld een tulp, op de ene kant, en op de andere kant een duidelijke kaart van de Europese Unie waarop je goed kunt zien waar Nederland ligt? Waarom doen wij dat niet? Ik heb hier een voorbeeld. Een tulp op de voorkant en Nederland op de achterkant. Het is maar een praktisch voorstel, maar het zou er wel voor zorgen dat de burger dagelijks aan Europa denkt en dat wij een fleuriger betaalmiddel krijgen. Kan de regering zich hiervoor inzetten?

Pechtold maakt er nog een grapje over ("Turkije, als geboorteland van de tulp, zal het toejuichen"). Maar vervolgens wordt Ormels voorstel door meerdere kamerleden uitgebreid bediscussiëerd. Kromme tenen krijg je er van.

Er zijn meer vreemde bijdragen. Wat te denken van de PvdA-er Blom die stelt dat iemand die in een ander land woont daar lokaal geen kiesrecht zou kunnen krijgen? Heeft Blom wel eens uitgerekend hoeveel mensen hij op deze manier uitsluit van participatie in hun eigen leefomgeving? De PvdA stelt zich bij monde van Blom nogal anders op tegenover Europa dan we in het verleden wel hoorden. Wat te denken van deze uitspraken:

Voor mij is het zonneklaar dat het Hervormingsverdrag de laatste spijker in de doodskist is van de Europese federale gedachte. Wouter Bos heeft die analyse in 2004 al gemaakt en die wijst maar in één richting: het is goodbye, vaarwel, auf Wiedersehen, adieu Europese superstaat.

Wordt hier het idee van een federatie verdacht gemaakt om de SP de wind uit de zeilen te nemen? Het klinkt wat hypocriet als Blom vervolgens zegt dat we ons niet moeten richten "op de onderbuik, maar vooral op het verstand en het hart." Volgt een pleidooi om als nationaal parlement de rol op zich te nemen van hoeder van een strikte scheiding tussen wat nationaal moet worden geregeld en wat een Europese zaak mag zijn. "Nederland waar het kan en de EU waar het moet, maar dan wel goed." Wordt dit soort euroscepticisme breed gedeeld in de PvdA? Geen wonder dat de VVD zich hierbij direct aansluit.

Dan de SP. Van Bommel heeft een exclusief binnenlands politiek verhaal dat niet onder doet voor dat van de PVV. Het gaat van begin tot eind over de Nederlandse regering die meer moet doen om Nederland tegen EU-bemoeienis te beschermen. Want "de Europese Unie (is de) de vijand van nationale beleidsmakers, die willen opkomen voor gerechtvaardigde publieke belangen."

Mariko Peters noemde de klimaatconferentie op Bali terecht als voorbeeld van het belang van een gemeenschappelijk optreden van Europa dat bij burgers het nodige vertrouwen kan wekken.

Geloofwaardigheid ontstaat als woorden en daden met elkaar overeenkomen. Dat was het geval met het optreden van Europa op de Top van Bali. Het akkoord, helaas nog zonder harde doelstellingen, is vooral te danken aan het gemeenschappelijke optreden van de Unie. Daar stond een Europa dat andere landen inspireerde, een Europa dat de leiderschapsrol op zich nam in de strijd tegen klimaatverandering. Vooral een geloofwaardig Europa, dat met consistent en gemeenschappelijk optreden respect afdwong.

Vooral de EP-leden die aan het woord komen brengen dergelijke Europese kwesties aan de orde. Hun collega's van het nationale parlement zijn op de eerste plaats uit op het binnenlands-politieke debat. En dat gaat niet zozeer over Europa maar vooral over henzelf (waarom heeft u niet voor onze motie gestemd e.d.). De staat van de Nederlandse politiek is nog heel eng.

UN International Migrants' Day

Vandaag was het de internationale dag van de migranten, ooit uitgeroepen door de Verenigde Naties. De Europese Groenen organiseerden op deze dag in 12 Europese landen een gemeenschappelijke actie. In Den Haag voerden de EGP-steunleden actie. GroenLinks senator Tineke Strik bood (een vertegenwoordiger van) staatssecretaris Albayrak een bemoedigende petitie aan, mede namens de Turkse migrantenvereniging HTIB . Het gaat beter in Nederland, zo luidde de boodschap. Laat Nederland nu ook bijdragen aan een rechtvaardiger en humaner asielbeleid in Europa. In de petitie werd onder meer aandacht gevraagd voor de positie van minderjarigen, het bijeen houden van gezinnen tijdens asielprocedures en het gebruik maken van objectieve landeninformatie bij het nemen van beslissingen. Ons is beloofd dat de staatssekretaris er aandacht aan zal besteden.

De grens tussen boter en olijfolie

De Heerlengroep, het internationale 'grassroots' netwerk van Europese groenen, kwam dit weekend bijeen in Brussel, als gast van de combi Groen!/Écolo (voor Belgische verhoudingen nogal bijzonder) . Het aardige van deze bijeenkomsten vind ik de discussies waarin de deelnemers zich op de eerste plaats als Europeaan laten horen. Er is geen behoefte om zich als vertegenwoordiger van een land of een partij te manifesteren, zoals je dat in officiële EGP-bijeenkomsten nog vaak ziet. Het is een vrije uitwisseling van gedachten tussen groenen met verschillende achtergronden. Opvallend is dat veel van de (ruim 60) deelnemers grensoverschrijdende cv's hebben: kinderen van migranten, internationale studenten, medewerkers van internationale organisaties, "gemengde" huwelijken.
De film die Georg Schedereit (italiaan, woonachtig in Zuid-Tirol) over de betekenis van grenzen had gemaakt sloeg dan ook aan. Hij interviewde de deelnemers aan een cursus van het Europa Instituut in Florence. Over hun ervaringen met taalgrenzen, staatkundige grenzen, etnische grenzen en zelfs grenzen in de eetcultuur. De belangrijkste grens voor een italiaan was die tussen boter en olijfolie als basis in de voedselbereiding. De brede culturele betekenis van deze grens in Italië moet je niet onderschatten, vertelde hij, en dat was niet bedoeld als grapje.
De film van Georg was een bijdrage aan het discussiethema 'collectieve versus individuele identiteiten'. In het panel zat naast Georg de principiëel grenzenloze humanist Ludo Dierckx, ex-parlementslid van Groen!. Hij waarschuwde voor het misbruik dat politici maken van idententiteitskwesties voor de versterking van hun machtsbasis. Aan de andere kant was er Mark Ballard van de Scottish Greens die (gekleed in kilt) respect vroeg voor regionale verschillen. Diversiteit is ondanks de verschillen van mening toch wel een gezamenlijke noemer waarop veel groenen zich kunnen vinden. Moderator Michael Stimson toonde zich in zijn conclusies niet bang voor regionale verschillen zo lang we een EU als 'safety net' hebben dat uitwassen van extreem rechts nationalisme, zoals we die in het verleden gekend hebben, kan voorkomen.
Er kwamen ook concretere onderwerpen ter tafel. Zo was er veel belangstelling voor de ervaringen van Johan Grijzen (Rotterdam-Delfshaven) bij het betrekken van migranten en hun organisaties bij de locale politiek. Een onderwerp dat eerder al op een bijeenkomst van de EGP-Council aan de orde was gekomen, grensoverschrijdend openbaar vervoer, werd gisteren uitgediept door Markus Roiling uit Berlijn, Adam Fulmars uit Zibeline Gora (Polen) en Paul Beeckmans van de Groene Groep in het EP. Polen is wat betreft betreft openbaar vervoer min of meer een ontwikkelingsland. Van een Poolse naar een Duitse stad per openbaar vervoer ben je meer dan een halve dag kwijt op een afstand van pakweg 100 kilometer en in sommige gevallen heb je wel drie kaartjes nodig van verschillende bedrijven. Paul Beeckmans gaf aardige voorbeelden van hoe het ook kan. Deze sessie was dus een uitstekende voorbereiding op de gemeenschappelijke verkiezingscampagne de we gaan voeren en waarin grensoverschrijdend openbaar vervoer een prominent punt moet worden.

Heerlen groep, Europese Groenen

EU schendt mensenrechten

Dick Marty, de Zwitserse jurist-onderzoeker, die eerder de CIA-gevangenissen in Europa onderzocht, levert nu harde kritiek op de z.g. terroristenlijsten van de EU en de VN. De procedures op grond waarvan iemand op een lijst komt en de onmogelijkheid om er weer af te komen zijn in strijd met fundamentele principes van mensenrechten. Een seriemoordenaar heeft meer rechten dan iemand die op zo'n lijst staat, zegt Marty. Zijn rapport is aanvaard door de Juridische Commissie van het parlement van de Raad van Europa in Straatsburg en komt in januari in het parlement zelf aan de orde.
Als het parlement het advies van de Commissie serieus neemt kan dat niet zonder consequenties blijven, zou je zeggen, aangezien alle EU-landen ook lid zijn van de Raad van Europa. Maar nog beter lijkt het me als het Europese Parlement net als bij de zaak van de CIA-gevangenissen deze lijsten zelf ook op de agenda zet en op onderzoek uitgaat. Het EP kan meer bereiken dan het parlement van de Raad van Europa.
Het rapport van Marty is een steuntje in de rug voor de in Nederland verblijvende Filippijnse communist José Maria Sison. Ook hij staat al vijf jaar zonder enige vorm van proces en op gronden die om veiligheidsredenen niet openbaar gemaakt worden op de lijst. Dit houdt in dat zijn bankrekening is geblokkeerd, dat hij geen uitkering krijgt en niet mag reizen. Deze zomer kreeg hij eindelijk gelijk van het Europese Hof, maar vlak daarvoor had de EU hem met een slecht onderbouwd verhaal opnieuw op de lijst gezet, zodat zijn advocaat een nieuwe procedure moest starten. Als het EP het rapport van Marty nu oppikt kan een herhaling in de toekomst hopelijk voorkomen worden.

Mensenrechten, Sison

Darfur

Gisteravond zag ik de ministers Koenders en Verhagen in Nova. Het ging over Darfur. Of eigenlijk ging het over Nederland. Wat Nederland kan en moet en volgens de ministers gaat doen om de genocide te stoppen. Opvallend was dat het woord Europa niet één keer viel. En de Verenigde Naties misschien een keer. Het kleine Nederland trekt ten strijde in de wereld. Dat was het beeld. Een beschamende vertoning van enge Haagse politiek.
Over effectiviteit ging het ook niet. Het zal ongetwijfeld ook aan de aanpak van de interviewers gelegen hebben, maar de vraag welke hulp vanuit Darfur gezien het beste zou zijn kwam niet aan de orde. Paul Rosenmuller, die ook aan tafel zat, zei nog een keer zoiets als : het doet er niet toe wie in actie komt als er maar iets gebeurt. Ik denk dat het er voor de mensen in Darfur wel toe doet. Nu worden partijen tegen elkaar uitgespeeld door het regiem in Sudan. Een bundeling van Europese initiatieven moet toch veel meer opleveren dan een bezoek van de Nederlandse ministers Verhagen en Koenders. Hier was dé kans voor onze buitenlandminsters om te wijzen op het positieve effect van Europese samenwerking. Zij lieten het na. Waarom vertelden ze niets over hun inspanningen op dat terrein? Gaat alleen Timmermans daarover? Nee toch, hoop ik, het gaat toch om Darfur en niet om Den Haag?
Hoe kun je mensen betrekken bij internationale zaken als je niet verder kijkt De Haag?


Darfur, Sudan

Europa op z'n duits, romeins of grieks?

Om van Europa een politieke eenheid te maken zijn Europese leiders al decennia op zoek naar een Europees publiek. Hoe betrek je de Europese burger bij de Unie? Luuk van Middelaar, filosoof, VVD-lid, ooit assistent van Bolkestein gaf dinsdag j.l. in Utrecht zijn visie in een gesproken column. Hij onderscheidde drie wegen om van een ongeordende, versplinterde massa een publiek te maken. De eerste weg gaat via de cultuur. Hij noemde dat de Duitse aanpak, met verwijzing naar de Duitse filosofen Herder en Fichte, die hun medeburgers begin 19e eeuw opriepen om één Duitse natie te vormen. De tweede weg is de Romeinse, de verleiding van de massa met 'brood en spelen'. De derde weg is de Griekse en die gaat over de rechten van de burger om mee te beslissen.

Wie de afgelopen jaren het debat over de toekomst van Europa heeft gevolgd herkent deze drie benaderingen. De Duitse manier van denken is in dat land nog steeds aanwezig. Zie de "Verklaring van Hannover"van mei dit jaar: eerst de identiteit, dan de politieke samenwerking. De Romeinse aanpak legt de nadruk op de welvaart die Europa bracht (de 'spelen' zijn misschien nog niet zo goed uit de verf gekomen). De Griekse methode gooit het over de boeg van de democratie, de D66-visie zal ik maar zeggen. Er was op deze bijeenkomst ook iemand van een nieuwe transnationale Europese partij, Newropeans, die een dergelijke benadering als exclusief en uniek uitgangspunt heeft.

Voor de discussie over de GroenLinkse beginselen inzake Europa is het verhaal van Van Middelaar interessant. Waar gaan we op in zetten? De weg via de democratie heeft mij altijd erg aangesproken, maar ik denk dat de betrokkenheid bij Europa uiteindelijk toch beter te bereiken is als ook de gezamenlijke materiële en immateriële belangen voor ogen worden gehouden. In de romantische Duitse aanpak zie ik veel minder, het gezamenlijke gevoel ontstaat door de samenwerking en gaat er niet aan vooraf. Opmerkelijk was dat staatssecretaris Frans Timmermans, die ook sprak op deze bijeenkomst, in tegenstelling tot Van Middelaar de Duitse aanpak niet geheel wilde negeren. Wat mij betreft zetten we bij GroenLinks in op de Grieks-Romeinse methode. Een worsteling zal het zeker worden.
Toekomst Europa, Europees burgerschap

Een gemeente met 100% duurzame energie

In Oostenrijk gebruiken inwoners en bedrijven van de gemeente Güssing in de deelstaat Burgenland (langs de grens met Hongarije) 100% duurzame energie. Het voorbeeld van Güssing werd zaterdag j.l. gepresenteerd op een bijeenkomst van de Europese Groene Partij in Wenen. Economie was het thema van de bijeenkomst. Güssing was tot voor kort een achtergebleven gebied met 70% forensen die elke dag naar Wenen moesten reizen. Er zijn nu bedrijven die gespecialiseerd zijn in zonne-energie en het vergassen van hout die naast duurzame energie ook werkgelegenheid bieden aan alle inwoners. Er zijn 1100 nieuwe arbeidsplaatsen gecreëerd. Het bedrijf dat zonnepanelen maakt heeft ook een uitgebreid trainingsprogramma voor 'solarteurs', ambachtslieden die gespecialiseerd zijn in zonne-energie toepassingen.
Dat duurzame energie goed is voor de werkgelegenheid bleek ook uit de ervaringen in de provincie Ober-Österreich (Linz). Daar zit een groene minister van energie. Vanwege de vrees dat verschillende projecten op het gebied van duurzame energie schadelijk zouden zijn voor de economie heeft hij de Universiteit een onderzoek laten doen dat objectief heeft uitgewezen dat duurzame energie banen oplevert. Ook in Linz is de combinatie met investeringen in het onderwijs een succes gebleken.
Tijdens de diverse plenaire en parallel-bijeenkomsten werden vele andere voorbeelden genoemd die duidelijk maakten dat een duurzame economie in meerdere opzichten welvaart genereert. Het thema economie was voor het eerst zo centraal op de agenda. Na het aannemen van nieuwe guiding principles, op het congres vorig jaar in Genève was dit weer een stap vooruit naar een partij met een breed program die bewijst niet alleen te bestaan bij de gratie van groene issues. De visie op de economie zal verder worden uitgewerkt door een werkgroep die de grondslag gaat leggen voor het verkiezingsprogram van 2009. De vraag daarbij is of de EGP de duurzaamheid zal opzoeken binnen de kaders van de liberale markteconomie (zoals b.v. de Duitsers en de Tsjechen bepleiten) of dat gezocht wordt naar wat de Oostenrijkse Groene gedelegeerde Frans Floss noemde: een derde weg tussen kapitalisme en planeconomie, een eigen visie op ecologie/economie waarvoor ook bij de Britten en anderen wel animo bestaat, afgaande op diverse bijdragen. Hete hangijzers als de "flat tax" en de wenselijkheid van een basisinkomen zullen in dit debat een hoofdrol gaan spelen.
De zwakte van de EGP zit vooral in het feit dat er tussen twee halfjaarlijkse bijeenkomsten weinig vordering wordt geboekt, geen debat plaats vindt en geen informatie en ervaringen worden uitgewisseld. Voorbeelden als dat van Güssing (en uit Nederland bijvoorbeeld het ECN-rapport over de economische aspecten van kernenergie) zouden toch op een veel bredere schaal onder groenen moeten worden verspreid. Zo langzamerhand begint dat steeds meer mensen te irriteren. Ik hoop dat dat binnenkort ook tot initiatieven leidt.

Europese Groene Partij, duurzame economie

Zullen we het referendum missen?

Een referendum over een nieuw Europees verdrag zou consequent zijn. Dat het niet doorgaat schaadt ongetwijfeld het vertrouwen in de politiek. Maar als je naar het Tweede Kamerdebat van gisteren over het referendum kijkt vergaat je echt alle lust om er alsnog voor in actie te komen. Het gaat alleen maar over de Haagse politici zelf, niet over Europa, nog niet eens over Nederland. Een nieuw referendum zal een herhaling worden van dat van 2005. Binnenlandse, Haagse politiek zal de boventoon voeren. De SP tegen de PvdA, Wilders tegen de islam. Ik denk dat we er niet rouwig om moeten zijn dat het referendum niet doorgaat. Deze ronde hebben we helaas verloren, laten we ons concentreren op nieuwe kansen bij de verkiezingen in 2009.
Achteraf moeten we toch toegeven dat een referendum over zoiets complex als een Europese grondwet of een verdrag een brug te ver is. Het is dan wel consequent om een nieuwe versie voor te leggen in een referendum, maar is het ook verstandig? Jeder Konsequenz führt zum Teufel, zeggen de Duitsers. PvdA EK-lid Klaas de Vries zei onlangs: als je weet dat je een fout hebt gemaakt, moet je het niet bewust nog eens overdoen.
Ik denk dat er ook nieuwe kansen zijn voor een echt Europees debat als je niet meer over een grondwet of iets wat daarop lijkt hoeft te praten. Ook een vaag idee van een grondwet geeft eurosceptici een te gemakkelijke kans om de dreiging van een superstaat in de strijd te gooien. Dat leidt af van de vraag hoe we in Europa op verschillende terreinen het best kunnen samenwerken. Onder welke voorwaarden, met welke politieke doelen. Het afsluiten van het debat over het al dan niet grondwettelijk verdrag biedt nieuwe kansen om op een veel praktischer niveau over Europese samenwerking te praten.

referendum, Europese grondwet

André Gorz overleden

In een nieuwsbrief van Ecolo las ik dat André Gorz (84) en zijn ongeneeslijk zieke vrouw maandag zelf een einde hebben gemaakt aan hun leven. Gorz gold als een van de belangrijkste linkse Europese filosofen van de postindustriële samenleving. Als zodanig heeft hij ook zijn bijdrage geleverd aan de politieke oriëntatie van de Europese groene beweging.
Gorz hoorde eind jaren zestig samen met Sartre tot de neo-marxisten die erg populair waren in de studentenbeweging. Later was hij samen met de oprichter van de Franse tak van Friends of the Earth, Hervé, een van de leidende figuren in de nieuwe politiek-ecologische beweging. In 1980 verscheen zijn boek Afscheid van het Proletariaat. In zijn visie zou een verregaande automatisering en de daardoor ontketende stijging van de productiviteit een einde maken aan de loonarbeid als voornaamste bron van welvaart. Hij bepleitte verregaande arbeidstijdverkorting en een aanvulling van het inkomen door de staat in ruil voor maatschappelijk nuttige en culturele activiteiten.
Kom er nog eens om vandaag de dag! Arbeidstijdverkorting is een vergeten politiek programmapunt. Loonarbeid staat nog steeds in het hart van de sociaal-economische politiek. Moeten we Gorz niet eens gaan (her)lezen nu we in GroenLinks met een beginselprogramma bezig zijn en er in de EGP geprobeerd wordt een visie te ontwikkelen op een groene, duurzame economie? Duurzame werkers zijn dat niet ook uitgeruste en ontspannen werkers - in tegenstelling tot de moderne work-aholics?
Opmerkelijk is dat de dood van Gorz in Nederland alleen gemeld werd door De Telegraaf. Dat zal wel toeval zijn. Maar het geeft toch te denken. De Franstalige wereld is voor Nederlanders wel eens dichterbij geweest.

De Europese identiteit bestaat ook niet

Al het overheidsbeleid is gericht op één Nederlandse identiteit, terwijl er eigenlijk helemaal niet één soort Nederlander is. Dat zegt de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) in het rapport ‘Identificatie met Nederland’ dat vandaag verschijnt. Dat zo'n eenvoudige waarheid vastgesteld moet worden door de hoogst genoteerde denktank in Nederland zegt iets over de miserabele staat van het denken in ons land. Diversiteit is geen vanzelfsprekendheid meer, het is nu onderdeel geworden van een politiek program. We moeten er hard voor vechten. Vreemd eigenlijk, of niet?

Identiteit en identificatie zijn begrippen die ook voortdurend opduiken in het debat over de Europese integratie. De scepsis die heerst in Europa, en met name in Nederland, zou te maken hebben met het feit dat mensen zich niet met Europa kunnen identificeren. Ze voelen zich geen Europeaan, ze voelen zich alleen Nederlander. Of Duitser of Pool of Fransman (geen Belg, dat is weer een ander verhaal). En daar zou dan het grote probleem liggen. Er is nog geen Europese identiteit en zo lang die er niet is zal de EU een kunstmatige constructie van politici en ambtenaren blijven. Mensen moeten een band voelen met Europa anders zal de Europese samenwerking mislukken. Of zoals het in de verklaring van Hannover staat die 15 mei j.l. is opgesteld t.g.v. het 50-jarig bestaan van de Europese samenwerking: "Het Europese project zal alleen dan slagen als mensen zich met het idee van de Europese integratie kunnen identificeren."

Ik geloof er helemaal niets van. Met dergelijke redeneringen wordt de zaak op z'n kop gezet. Mensen krijgen een band omdat ze in de praktijk geconfronteerd worden met het feit dat ze van elkaar afhankelijk zijn en op grond daarvan gaan samenwerken. Door die samenwerking kan er een gemeenschappelijk gevoel ontstaan voor een gemeenschappelijke zaak. Identificatie in de zin van je betrokken voelen bij is geen voorwaarde, maar een gevolg van samenwerking die als zinvol wordt ervaren. Daarvoor hoef je je niet één te voelen met alle samenwerkingspartners. Dat zou betekenen dat elk economisch of politiek verband onmogelijk is. In het samenwerkingsverband kan wel een gemeenschappelijk gevoel groeien, maar ook in de loop van de tijd is volkomen vereenzelviging met de partners geen must. Het wij-gevoel is een ideologische constructie. Het bestaat zelfs niet in een liefdesrelatie. Individuen hebben een identiteit, een gemeenschap is altijd divers.
Kortom, de verklaring van de huidige euroscepsis uit een gebrek aan Europese identiteit of gebrek aan identificatie met het Europese project deugt niet en brengt ons geen stap verder. Deze begrippen vertroebelen het debat en leiden slechts tot vage ideologische verhalen. Ik ben er voor om naar de praktijk te kijken: op welke punten hebben we met wie allemaal wat te maken in de economie en de politiek en hoe gaan we samenwerken om er voor alle betrokkenen het beste uit te halen? Zondag j.l. hebben we in de tent in Leersum aan de hand van heel concrete onderwerpen gediscussieerd over de betekenis van Europa. Er waren nogal wat onderwerpen bij waar we niet uitkwamen moet ik eerlijk zeggen. Maar het type discussie beviel me wel, het zuigt je middenin de Europese politiek zonder vage ideologische verhalen die meer verwarring zaaien dan oplossingen bieden.

Sison boekt succes bij het Europese Hof

Deze week heeft het Europese Hof in Luxemburg een uitspraak gedaan in de zaak van de Filipijnse communist José Maria Sison die al 20 jaar als balling in Nederland verblijft en sinds 2001 op een internationale terroristenlijst staat. De Raad van Ministers van de EU heeft volgens het Hof met het besluit om Sison in 2002 op de lijst te plaatsen zijn recht op verdediging en juridische bescherming geschonden. Dat is een eerste succesje voor Sison na jarenlange juridische procedures door Nederlandse en Belgische mensenrechtenadvocaten. Hij wordt nu niet meteen van de lijst gehaald, maar met dit vonnis kan nu ook beroep aangetekend worden.
De zaak-Sison sleept vanaf het ontstaan van de terroristenlijsten direct na 9/11. In het kader van een door de VS geleid internationaal offensief was het de bedoeling met deze lijsten personen en organisaties het leven onmogelijk te maken onder meer door hun banktegoeden te bevriezen. Sison is door Nederland op aandrang van de geheime diensten van de VS, op hun beurt ingefluisterd door de Filipijnse regering, op de lijst gezet en moet sindsdien van giften van vrienden leven. De EU Ministerraad heeft de aanbevelingen van Nederland ongezien overgenomen. Nooit is duidelijk gemaakt waarom Sison op deze lijst is gezet, laat staan dat hij zich daartegen heeft kunnen verdedigen. Dat een balling in Nederland schuldig zou zijn aan terrorisme moet toch op zijn minst vragen oproepen. Maar bij eerdere procedures kregen de advocaten zelfs geen gehoor toen zij alleen maar om informatie over de gronden voor de veroordeling van Sison vroegen.
De zaak Sison leert wat mij betreft twee dingen. Ten eerste het belang van de juridische binding van het Handvest Grondrechten. In dat Handvest zijn bijvoorbeeld rechten van verdachten in juridische procedures opgenomen zoals inzage in de dossiers. Als de Europese Grondwet in 2005 was aangenomen zouden we op dit punt een stuk verder zijn geweest. En op de tweede plaats is er het belang van de EU als beschermer van mensenrechten tegen de macht van de VS. Eén enkel land kan zich niet goed verweren tegen de vergaande eisen die de amerikanen stellen. De zaak van de vliegpassagiersgegevens is daar ook een voorbeeld van. De handhaving van mensenrechten is een internationale zaak geworden en vereist dus ook een krachtige EU die kan optreden namens alle Europeanen.


mensenrechten, terrorismebestrijding

Het nationalistische socialisme van de SP

Wat drijft Van Bommel? Het woensdag gehouden kamerdebat over de resultaten van de Eurotop laat weinig verschil meer zien tussen Van Bommel en Wilders. De SP keert zich tegen het opheffen van het vetorecht op een aantal gebieden "omdat landen dan dingen door de strot geduwd krijgen die ze niet willen". Daarbij noemt hij met name de mogelijkheid dat Nederland gedwongen zou kunnen worden een bepaalde hoeveelheid asielzoekers op te nemen. Nog afgezien van het feit dat de opheffing van het veto het ook mogelijk maakt dat er dingen gerealiseerd kunnen worden die we wél graag willen, kun je je afvragen wat de opstelling van de SP met socialisme te maken heeft. Ik dacht dat het bij socialisme ging om het opkomen voor de arbeidersklasse en niet voor een heel land.
Wat wil de SP? De EU is al veel te lang een overwegend economisch project. Het gaat op de eerste plaats om het bieden van grensoverschrijdende speelruimte aan bedrijven. Wil de SP dat zo houden? Of is het ook mogelijk te praten over sociale hervormingen? Van Bommel prijst de positie van de Engelsen. Uitgerekend zij profiteren op economisch vlak van de EU, maar wensen hun eigen arbeidersklasse zo veel mogelijk onder de duim te houden.
Het kan ook nog platter. De SP laat zich inspireren door problemen bij de naaste concurrent PvdA en de mooie cijfers in de peilingen voor de eigen partij. Afstand nemen van de PvdA versterkt de eigen positie. Europa als puur nationaal politiek issue. Maar wat heeft dat nog met socialisme te maken?

Een goed debat over de toekomst van Europa

Aan de vooravond van de Eurotop komend weekend heeft de Tweede Kamer een serie discussiebijeenkomsten belegd om te horen hoe er nu in het land wordt gedacht over de toekomst van Europa. Op 4, 5, 6 en 7 juni kon je daarvoor terecht in resp. Groningen, Apeldoorn, Eindhoven en Den Haag. Ik kon geen van de vier avonden, maar dankzij de inzet van moderne ICT kun je tegenwoordig van achter je pc overal bij zijn. Kijk maar eens op: Europa hoe nu verder?
Ik heb een deel van de bijeenkomst in Den Haag gevolgd en een stukje gezien van wat er in Apeldoorn gebeurde. Wat mij opviel is dat beide zalen afgeladen waren. GroenLinks was goed vertegenwoordigd, mede dankzij warming-up bijeenkomsten waar in totaal bijna honderd mensen op af kwamen. Geen slecht resultaat. Europa leeft!
Veel van de discussiebijdragen die ik heb gezien waren zinnig, redelijk en to the point. Het was duidelijk dat de mensen die de gelegenheid hebben aangegrepen om kamerleden hun mening te laten horen ook hadden nagedacht over het onderwerp. De meerderheid in Den Haag leek me wel pro-Europees, maar zeker niet zonder kritiek. De discussie over wel of niet belastingharmonisatie (meerderheid vóór) was een mooi voorbeeld van een inhoudelijk debat, zoals we dat helaas tijdens de referendumcampagne veel te weinig hebben gezien. Ik ben er bepaald niet pessimistischer op geworden dat we ook in Nederland nog eens een goed debat kunnen krijgen over Europa, als Europeanen onder elkaar. Ik hoop wel dat kamerleden daarvoor dan ook het goede voorbeeld zullen gaan geven. In deze discussies waren hun reacties over het algemeen nogal oppervlakkig, naar mijn indruk sterk ingegeven door de nationaal politieke verhoudingen (regeringspartij of oppositie). Een van de insprekers zei, daarnaar gevraagd, dat hij sprak 'als Europeaan'. Dat had ik graag van een van de kamerleden gehoord.
De afgelopen maanden hebben we overal in het land ministers aangetroffen om met burgers te praten. Over die PR-tour zijn al de nodige kritische kanttekeningen gemaakt. Maar kamerleden zijn wat mij betreft niet vaak genoeg in het land om opinies te peilen. Zij zijn uiteindelijk onze vertegenwoordigers. Daarom: meer van deze debatten, ook als er straks nieuwe stappen worden gezet richting een of ander grondwettelijk verdrag. En dan graag ook debatten op Europees niveau, dus niet alleen met Nederlanders onder elkaar. De mogelijkheden zijn er. Zie het initiatief van de Europese digitale krant Café Babel.
Tweede Kamer, toekomst Europa

Eurlings tegen Europa

Minister van Verkeer Camiel Eurlings, voormalig Europarlementariër, heeft bezwaar tegen extra geld voor het Europese Galileoproject voor satellietnavigatie. Voor de radio zei hij het ongeveer zo: "Europa moet voor dit project zelf geld zien te vinden, ik wil niet dat de Nederlandse belastingbetaler hiervoor opdraait. Europa heeft zijn eigen potten."
Over de waarde van het Galileoproject wil ik het hier niet hebben, daar weet ik te weinig van en van de verhalen in de media word je ook niet veel wijzer. Maar de argumentatie waarmee Eurlings zijn standpunt verdedigt vind ik wel discutabel. Hij doet het voorkomen alsof er een Brusselse instantie is met eigen financieringsbronnen, die een duur project niet rond krijgt en daarom bij aangesloten landen gaat bedelen. Nederland tegen Europa. Dat is het beeld. In werkelijkheid is er natuurlijk geen Europa zonder aangesloten landen en zijn er geen Europese potten zonder Nederlands geld. Wat Eurlings zou kunnen zeggen is: wij vinden deze uitgave onverantwoord duur, je kunt er beter andere dingen mee doen. Wij geven de prioriteit aan, noem maar wat, het milieu of sociale programma's. Eurlings zet echter, net als Zalm met zijn verhalen over dat Europa te duur is, de Nederlandse burger op tegen Europa als geldverslindend project van anderen, buitenlanders (!), waar Nederland voor moet oppassen. Het is een onjuiste voorstelling van zaken omdat Nederland, financieel en beleidsmatig, medebestuurder is van de EU en daarvan ook de vruchten plukt. Eurlings schept met deze benadering een klimaat dat de euroscepsis voedt en dat een serieus oordeel over een nieuw grondwettelijk verdrag bij voorbaat onmogelijk maakt. Met een dergelijke invalshoek zal het debat net als in 2005 gaan over Nederland tégen Europa, Nederland óf Europa, en niet waar het eigenlijk over moet gaan: de vormgeving van Europese instituties, de grondrechten en de democratisering. Als dit de toon van de regering wordt de komende jaren zal er geen sprake kunnen zijn van een eerlijk referendum over Europa, dan blijft het alleen gaan over Nederland en nationale belangen. Ik betwijfel ten zeerste of we dan nog wel voor een referendum moeten blijven pleiten.

Eurlings, referendum

Wat bindt ons in Europa?

Hans Beerenkamp en Janine Prins maakten een rondreis door Europa in een bus. Ze hielden een weblog bij over hun Expeditie Europa en schreven elke zaterdag een stukje in NRC Handelsblad op de kunstpagina. Zaterdag schreef Hans de slotaflevering onder de vreemde titel 'Angst regeert in ongevaarlijk en gastvrij Europa'. Het hoofddoel van de expeditie was om te inventariseren wat ons Europeanen bindt en wat ons scheidt. Een nevendoel was het in beeld brengen van onbekende aspecten van de Europese cultuur. Van volkscultuur in Oost-Duitsland en de Oekraïne tot literatuur in Albanië. De expeditie heeft meer (Zuid-)Oost-Europese landen aangedaan dan Noord- en West-Europese. In die nieuwe EU-landen en ook in de landen die nog niet zijn aangesloten lijkt de Europese samenwerking hoger te worden gewaardeerd dan bij ons. Het slot van het verhaal is mij uit het hart gegrepen. "De gemeenschappelijke noemer van de Europese beschaving zou wel eens kunnen bestaan uit respect voor het individu en de maatschappelijke organisatie van dat respect. De Europese Unie vormt een aanzet voor het veiligstellen van zo'n beschaving. In veel van de landen die we bezochten, zowel binnen als buiten de EU, bestaat voor dat project een grote waardering. We begrijpen nu ook goed waarom. Het gebrek aan interesse voor Europa in Nederland is een vorm van onwetendheid en arrogantie. Er moet meer gereisd worden."
Respect voor het individu bindt ook de Europese activisten en leden van het Europarlement die naar verschillende Oost-Europese hoofdsteden reisden om deel te nemen aan Gay Pride demonstraties (zoals in Riga, waar Tinky Winky met een hint naar Poolse reactionairen prominent aanwezig was). De bescherming van de rechten van minderheden die het lidmaatschap van de Europese Unie geeft is een van de belangrijkste, maar minst besproken, verworvenheden van de Oost-Europeanen na hun toetreding. Misschien kunnen de eurosceptici daar ook eens naar kijken voordat ze hun doemdenkers bezwaren tegen de Europese samenwerking weer gaan rondbazuinen. En misschien komen ze nog eens tot de ontdekking dat er uiteindelijk meer is wat ons bindt in Europa dan wat ons scheidt.

Oost-Europa, Gay Pride