Het nationalistische socialisme van de SP

Wat drijft Van Bommel? Het woensdag gehouden kamerdebat over de resultaten van de Eurotop laat weinig verschil meer zien tussen Van Bommel en Wilders. De SP keert zich tegen het opheffen van het vetorecht op een aantal gebieden "omdat landen dan dingen door de strot geduwd krijgen die ze niet willen". Daarbij noemt hij met name de mogelijkheid dat Nederland gedwongen zou kunnen worden een bepaalde hoeveelheid asielzoekers op te nemen. Nog afgezien van het feit dat de opheffing van het veto het ook mogelijk maakt dat er dingen gerealiseerd kunnen worden die we wél graag willen, kun je je afvragen wat de opstelling van de SP met socialisme te maken heeft. Ik dacht dat het bij socialisme ging om het opkomen voor de arbeidersklasse en niet voor een heel land.
Wat wil de SP? De EU is al veel te lang een overwegend economisch project. Het gaat op de eerste plaats om het bieden van grensoverschrijdende speelruimte aan bedrijven. Wil de SP dat zo houden? Of is het ook mogelijk te praten over sociale hervormingen? Van Bommel prijst de positie van de Engelsen. Uitgerekend zij profiteren op economisch vlak van de EU, maar wensen hun eigen arbeidersklasse zo veel mogelijk onder de duim te houden.
Het kan ook nog platter. De SP laat zich inspireren door problemen bij de naaste concurrent PvdA en de mooie cijfers in de peilingen voor de eigen partij. Afstand nemen van de PvdA versterkt de eigen positie. Europa als puur nationaal politiek issue. Maar wat heeft dat nog met socialisme te maken?

Een goed debat over de toekomst van Europa

Aan de vooravond van de Eurotop komend weekend heeft de Tweede Kamer een serie discussiebijeenkomsten belegd om te horen hoe er nu in het land wordt gedacht over de toekomst van Europa. Op 4, 5, 6 en 7 juni kon je daarvoor terecht in resp. Groningen, Apeldoorn, Eindhoven en Den Haag. Ik kon geen van de vier avonden, maar dankzij de inzet van moderne ICT kun je tegenwoordig van achter je pc overal bij zijn. Kijk maar eens op: Europa hoe nu verder?
Ik heb een deel van de bijeenkomst in Den Haag gevolgd en een stukje gezien van wat er in Apeldoorn gebeurde. Wat mij opviel is dat beide zalen afgeladen waren. GroenLinks was goed vertegenwoordigd, mede dankzij warming-up bijeenkomsten waar in totaal bijna honderd mensen op af kwamen. Geen slecht resultaat. Europa leeft!
Veel van de discussiebijdragen die ik heb gezien waren zinnig, redelijk en to the point. Het was duidelijk dat de mensen die de gelegenheid hebben aangegrepen om kamerleden hun mening te laten horen ook hadden nagedacht over het onderwerp. De meerderheid in Den Haag leek me wel pro-Europees, maar zeker niet zonder kritiek. De discussie over wel of niet belastingharmonisatie (meerderheid vóór) was een mooi voorbeeld van een inhoudelijk debat, zoals we dat helaas tijdens de referendumcampagne veel te weinig hebben gezien. Ik ben er bepaald niet pessimistischer op geworden dat we ook in Nederland nog eens een goed debat kunnen krijgen over Europa, als Europeanen onder elkaar. Ik hoop wel dat kamerleden daarvoor dan ook het goede voorbeeld zullen gaan geven. In deze discussies waren hun reacties over het algemeen nogal oppervlakkig, naar mijn indruk sterk ingegeven door de nationaal politieke verhoudingen (regeringspartij of oppositie). Een van de insprekers zei, daarnaar gevraagd, dat hij sprak 'als Europeaan'. Dat had ik graag van een van de kamerleden gehoord.
De afgelopen maanden hebben we overal in het land ministers aangetroffen om met burgers te praten. Over die PR-tour zijn al de nodige kritische kanttekeningen gemaakt. Maar kamerleden zijn wat mij betreft niet vaak genoeg in het land om opinies te peilen. Zij zijn uiteindelijk onze vertegenwoordigers. Daarom: meer van deze debatten, ook als er straks nieuwe stappen worden gezet richting een of ander grondwettelijk verdrag. En dan graag ook debatten op Europees niveau, dus niet alleen met Nederlanders onder elkaar. De mogelijkheden zijn er. Zie het initiatief van de Europese digitale krant Café Babel.
Tweede Kamer, toekomst Europa

Eurlings tegen Europa

Minister van Verkeer Camiel Eurlings, voormalig Europarlementariër, heeft bezwaar tegen extra geld voor het Europese Galileoproject voor satellietnavigatie. Voor de radio zei hij het ongeveer zo: "Europa moet voor dit project zelf geld zien te vinden, ik wil niet dat de Nederlandse belastingbetaler hiervoor opdraait. Europa heeft zijn eigen potten."
Over de waarde van het Galileoproject wil ik het hier niet hebben, daar weet ik te weinig van en van de verhalen in de media word je ook niet veel wijzer. Maar de argumentatie waarmee Eurlings zijn standpunt verdedigt vind ik wel discutabel. Hij doet het voorkomen alsof er een Brusselse instantie is met eigen financieringsbronnen, die een duur project niet rond krijgt en daarom bij aangesloten landen gaat bedelen. Nederland tegen Europa. Dat is het beeld. In werkelijkheid is er natuurlijk geen Europa zonder aangesloten landen en zijn er geen Europese potten zonder Nederlands geld. Wat Eurlings zou kunnen zeggen is: wij vinden deze uitgave onverantwoord duur, je kunt er beter andere dingen mee doen. Wij geven de prioriteit aan, noem maar wat, het milieu of sociale programma's. Eurlings zet echter, net als Zalm met zijn verhalen over dat Europa te duur is, de Nederlandse burger op tegen Europa als geldverslindend project van anderen, buitenlanders (!), waar Nederland voor moet oppassen. Het is een onjuiste voorstelling van zaken omdat Nederland, financieel en beleidsmatig, medebestuurder is van de EU en daarvan ook de vruchten plukt. Eurlings schept met deze benadering een klimaat dat de euroscepsis voedt en dat een serieus oordeel over een nieuw grondwettelijk verdrag bij voorbaat onmogelijk maakt. Met een dergelijke invalshoek zal het debat net als in 2005 gaan over Nederland tégen Europa, Nederland óf Europa, en niet waar het eigenlijk over moet gaan: de vormgeving van Europese instituties, de grondrechten en de democratisering. Als dit de toon van de regering wordt de komende jaren zal er geen sprake kunnen zijn van een eerlijk referendum over Europa, dan blijft het alleen gaan over Nederland en nationale belangen. Ik betwijfel ten zeerste of we dan nog wel voor een referendum moeten blijven pleiten.

Eurlings, referendum

Wat bindt ons in Europa?

Hans Beerenkamp en Janine Prins maakten een rondreis door Europa in een bus. Ze hielden een weblog bij over hun Expeditie Europa en schreven elke zaterdag een stukje in NRC Handelsblad op de kunstpagina. Zaterdag schreef Hans de slotaflevering onder de vreemde titel 'Angst regeert in ongevaarlijk en gastvrij Europa'. Het hoofddoel van de expeditie was om te inventariseren wat ons Europeanen bindt en wat ons scheidt. Een nevendoel was het in beeld brengen van onbekende aspecten van de Europese cultuur. Van volkscultuur in Oost-Duitsland en de Oekraïne tot literatuur in Albanië. De expeditie heeft meer (Zuid-)Oost-Europese landen aangedaan dan Noord- en West-Europese. In die nieuwe EU-landen en ook in de landen die nog niet zijn aangesloten lijkt de Europese samenwerking hoger te worden gewaardeerd dan bij ons. Het slot van het verhaal is mij uit het hart gegrepen. "De gemeenschappelijke noemer van de Europese beschaving zou wel eens kunnen bestaan uit respect voor het individu en de maatschappelijke organisatie van dat respect. De Europese Unie vormt een aanzet voor het veiligstellen van zo'n beschaving. In veel van de landen die we bezochten, zowel binnen als buiten de EU, bestaat voor dat project een grote waardering. We begrijpen nu ook goed waarom. Het gebrek aan interesse voor Europa in Nederland is een vorm van onwetendheid en arrogantie. Er moet meer gereisd worden."
Respect voor het individu bindt ook de Europese activisten en leden van het Europarlement die naar verschillende Oost-Europese hoofdsteden reisden om deel te nemen aan Gay Pride demonstraties (zoals in Riga, waar Tinky Winky met een hint naar Poolse reactionairen prominent aanwezig was). De bescherming van de rechten van minderheden die het lidmaatschap van de Europese Unie geeft is een van de belangrijkste, maar minst besproken, verworvenheden van de Oost-Europeanen na hun toetreding. Misschien kunnen de eurosceptici daar ook eens naar kijken voordat ze hun doemdenkers bezwaren tegen de Europese samenwerking weer gaan rondbazuinen. En misschien komen ze nog eens tot de ontdekking dat er uiteindelijk meer is wat ons bindt in Europa dan wat ons scheidt.

Oost-Europa, Gay Pride