Wat bindt ons in Europa?

Hans Beerenkamp en Janine Prins maakten een rondreis door Europa in een bus. Ze hielden een weblog bij over hun Expeditie Europa en schreven elke zaterdag een stukje in NRC Handelsblad op de kunstpagina. Zaterdag schreef Hans de slotaflevering onder de vreemde titel 'Angst regeert in ongevaarlijk en gastvrij Europa'. Het hoofddoel van de expeditie was om te inventariseren wat ons Europeanen bindt en wat ons scheidt. Een nevendoel was het in beeld brengen van onbekende aspecten van de Europese cultuur. Van volkscultuur in Oost-Duitsland en de Oekraïne tot literatuur in Albanië. De expeditie heeft meer (Zuid-)Oost-Europese landen aangedaan dan Noord- en West-Europese. In die nieuwe EU-landen en ook in de landen die nog niet zijn aangesloten lijkt de Europese samenwerking hoger te worden gewaardeerd dan bij ons. Het slot van het verhaal is mij uit het hart gegrepen. "De gemeenschappelijke noemer van de Europese beschaving zou wel eens kunnen bestaan uit respect voor het individu en de maatschappelijke organisatie van dat respect. De Europese Unie vormt een aanzet voor het veiligstellen van zo'n beschaving. In veel van de landen die we bezochten, zowel binnen als buiten de EU, bestaat voor dat project een grote waardering. We begrijpen nu ook goed waarom. Het gebrek aan interesse voor Europa in Nederland is een vorm van onwetendheid en arrogantie. Er moet meer gereisd worden."
Respect voor het individu bindt ook de Europese activisten en leden van het Europarlement die naar verschillende Oost-Europese hoofdsteden reisden om deel te nemen aan Gay Pride demonstraties (zoals in Riga, waar Tinky Winky met een hint naar Poolse reactionairen prominent aanwezig was). De bescherming van de rechten van minderheden die het lidmaatschap van de Europese Unie geeft is een van de belangrijkste, maar minst besproken, verworvenheden van de Oost-Europeanen na hun toetreding. Misschien kunnen de eurosceptici daar ook eens naar kijken voordat ze hun doemdenkers bezwaren tegen de Europese samenwerking weer gaan rondbazuinen. En misschien komen ze nog eens tot de ontdekking dat er uiteindelijk meer is wat ons bindt in Europa dan wat ons scheidt.

Oost-Europa, Gay Pride